Kadın sağlığı ve aile planlamasının önemli yönlerinden biri doğum kontrolüdür. Sağlık alanındaki gelişmelere bağlı olarak çeşitli aile planlaması yöntemleri geliştirilmiş ve aynı yöntemler farklı kadın hastalıklarının tedavisinde etkin bir şekilde kullanılmıştır. Bu yöntemler arasında toplumda en yaygın kullanılanı doğum kontrol hapıdır. Peki, doğum kontrol hapı nedir?
Doğum Kontrol Hapı
Doğum kontrol hapı günümüzde aile planlaması konusunda oldukça önemli ve bir o kadarda yoğun kullanılan bir araçtır. Bu hapların tam olarak ne olduğunu ve ne işe yaradığını açıklamadan önce adet döngüsünden bahsetmekte fayda var. Adet döngüsü, bir kadının günlük yaşamı ve vücudu üzerinde en büyük etkiye sahip biyolojik olaylardan biridir. Ortalama 28 gün süren adet döngüsünde hormonal sistemin dengesi çok önemlidir. Adet döngüsünün ilk 14 günü boyunca (adet kanamasının gerçekleştiği ilk günden itibaren) yumurtlama başlar ve rahim zarı yeniden kalınlaşmaya başlar.
Sonraki 14 gün boyunca rahim duvarı döllenmeye hazırdır. Östrojen ve progesteron, bu süreçlerin normal yürütülmesinde önemli bir rol oynar. Kişi 28 gün sonra hamile kalmazsa, vücut progesteron miktarını azaltır ve bu da adet kanaması dediğimiz duruma neden olur. Bu döngü birçok kadında sorunsuz işlemeye devam eder. Ama her kadında sorunsuz değildir.
Pek çok sayıda kadın adet döngüsü sorunları yaşar. Bu durumda hormon dengesini düzenlemek ve adet döngüsünü sağlıklı bir duruma getirmek için doğum kontrol haplarına başlanabilir. Bu ilaçlar da hormonal dengeyi önemli ölçüde değiştirdiği için sperm üreme alanına ulaşsa dahi döllenme gerçekleşmez. Yani doğum kontrol hapları hem adet döngüsünü düzenler hem de kullanım sırasında hamileliği engeller.
Doğum Kontrol Hapı Ne İşe Yarar?
Doğum kontrol haplarının kullanımı 1960 yılında kadınları istenmeyen gebeliklerden koruma göreviyle başlamıştır. Bugün dünya çapında 140 milyondan fazla kadın doğum kontrol hapı kullanıyor. Doğum kontrol haplarını reçete edildiği şekilde kullanmak neredeyse %100 etkilidir.
Doğum kontrol haplarına oral kontraseptifler (OKS) de denir. Doğum kontrol hapı temel olarak yumurtlama sürecini durdurur ve içerdiği hormonlar sayesinde servikal salgıların (servikal mukus) yoğunluğunu arttırır. Bu sayede ilişki sırasında giren sperm rahim ağzından rahim içine geçemez ve yumurtalıklara ulaşamaz. Doğum kontrol haplarındaki hormonlar progesteron ve östrojendir.
Bazı durumlarda sadece progesteron içeren doğum kontrol haplarının kullanılması uygun olabilir. Bu doğum kontrol hapları, yumurtlamanın oluşmasını geçici olarak durdurur. Bu, son derece risksiz ve düşük yan etkili bir aile planlaması yöntemidir. Ayrıca doğum kontrol hapları uzun etkili ilaçlar değildir. Doğum kontrol hapı alınırken yumurtlama kesintiye uğradığı için gebelik olasılığı %1’e düşer ve hapı bıraktıktan sonra tekrar yumurtlama dönemi başlar ve kadın tekrar gebe kalınabilir.
