Genel af ve özel af nedir? Başlığı altında, kapsam açısından farklı olan bu iki af türünün tanımları ve özellikleri hakkında bilgilere yer verdik. Ülkemizde özellikle seçimlerden önce olmak üzere neredeyse sürekli gündemde olan konulardan biri genel aftır. Ancak bu affın kapsamı dikkate alındığında vatandaş nezdinde ciddi tepkilere neden olabilme ihtimali, genel affın daha sık aralıklarla verilmesini önlemektedir.
Genel Af Nedir?
Genel af ayrı başlıklar altında toplanan bir af türü olsa da, daha çok tüm suçlar için verilen ve dolayısıyla tüm suçluları kapsayan bir af türüdür diyerek genel af nedir? Sorusunu tanımlayabiliriz.
Genel af kapsamında tüm suçlar için bir af verilmesi mümkün olduğu gibi, belirli suçlar için de af verilmesi, genel af anlamına gelir. Örneğin nitelikli suçlar için genel af verilebileceği gibi, basit suçlar için de genel af verilebilir. Ya da sadece terör suçları için genel af verilmesi de söz konusu olabilir.
Özel Af Nedir?
Kişiye özel af ya da toplu özel af verilebileceği gibi, cezayı azaltan, değiştiren ya da tamamen ortadan kaldıran özel aflar da verilebilmektedir. Diğer yandan şartlı özel af seçeneği de bulunmaktadır.
Özel af daha çok taşımış olduğu hukuki nitelikler üzerinden verilmektedir. Genel af ise genellikle siyasi kaygılara dayanan aflardan biridir. Ya da ülkelerin 100. Kuruluş yıldönümleri gibi özel günlerde toplum barışını sağlamak için genel af verilebilmektedir.
Genel Affın Meydana Getirdiği Hukuki Sonuçlar Nelerdir?
Verilen genel affın meydana getireceği hukuki sonuçlar dolayısıyla genel affın çeşidine göre değişiklik gösterir.
Sadece herhangi bir tarihten sonra işlenen suçlar sonra veya önce işlenen suçlar için genel af verilmesi durumunda, suç tarihi verilecek genel af için önem kazanır. Ayrıca genel affın ceza almış ya da alacak kişiler için doğuracağı hukuki sonuçlardan bazıları şunlardır;
- Genel af verildiğinde ceza mahkemelerinde görülmeye devam edilen davaların düşmesi mümkündür. Daha çok mahkemelerce devam eden kamu davaları genel af ile birlikte düşer.
- Mahkumiyeti kesinleşmiş kişilerin mahkumiyetlerinin tamamen ortadan kalkması genel affın doğurduğu hukuki sonuçlar arasındadır.
- Diğer taraftan adli sicil kaydındaki affa konu olan tüm suçlar silinir. Böylelikle adli sicil kaydı genel affa bağlı olarak temizlenmiş olur.
- Memur olarak görev yapan kişilerin mahkumiyetleri nedeniyle verilmiş olan disiplin cezalarının ortadan kalkması mümkün hale gelir.
- Savcılık soruşturması aşamasında bulunan adli süreçlerde genel af kapsamında yer alabilir ve bu süreçteki kişilere takipsizlik kararı verilebilir.
Dolayısıyla genel aflar daha çok kapsamlı olup, birçok ceza türünü ilgilendirmektedir. Bu nedenle toplumda mağdur ve mağdur destekçilerinin genel af gibi af türlerine karşı sıcak bakmadıkları bilinir. Ancak tüm ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de bazı dönemlerde genel af verilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin 100 kuruluş yıl dönümü olan 2023 yılının yaklaşması ile birlikte toplumda genel af beklentileri artmıştır. Özellikle uzun süre iktidarda olan siyasiler kapsamlı aflar verdikleri için, her iktidar döneminde af beklentileri daha yoğun şekilde gündeme gelir.
Özel Affın Doğurduğu Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Özel af sadece bir kişiye özel verilebileceği gibi, toplu özel af ya da şartlı özel af şeklinde mahkumların geneline de verilebilir. Özel affın doğurduğu hukuki sonuçlar şunlardır;
- Cezanın infaz süresinin azaltılması özel affın doğuracağı hukuki sonuçlardan biridir. Örneğin 10 yıl cezası bulunan kişilerin özel af ile cezalarının 5 yıla indirilmesi mümkündür.
- Hapis cezasının yine özel af kapsamında para cezasına çevrilmesi de özel affın doğurduğu hukuki sonuçlardan biridir. Buna dair bir yasal düzenleme ile bazı hapis cezalarının para cezasına çevrilmesi ve mahkumiyet alan kişilerin cezaevinden tahliyeleri mümkün olabilir.
- Özel af ile birlikte suçun cezaevinde tamamlanmasının sona erdirilmesi söz konusu olabilir. Bu tip aflarda cezaevinde geçmesi gereken sürenin denetimli serbestlik ya da konutta ev hapsi olarak tamamlanması gibi hukuki sonuçları ortaya çıkabilir.
